Beeld: Cathrine Gyldensted (Wikimedia) en Ocean Sunset Mirror (Pixabay)

We delen niet alleen onze grote bevindingen, maar ook tussentijdse updates over de voortgang van onze onderzoeksprojecten. Deze update is onderdeel van het dossier 2100.

“But there is also something I have learned.” It was this short sentence, uttered during an interview by a homeless woman in the wake of the 2008 financial crisis, that acted as a turning point for journalist Cathrine Gyldensted. Her dissatisfaction with journalism, which had slowly been building up during her decade-long career as a TV correspondent, investigative reporter, and presenter came to a boiling point.

Gyldensted chose for a radical departure from journalism’s sole focus on highlighting existing problems and keeping a watchful eye on those in power. It was time for a new approach to journalism. Together with Karen McIntyre, an assistant professor in the School of Journalism and Communication at the University of Oregon, Gyldensted developed the concept of constructive journalism. Which is a way—or more precisely, many ways—to develop a journalism that tells the full story: not just the bad, but the good as well; not only the problem, but also the response.

More than a mirror

The interview with the homeless woman, whose name was Bonnie Jacks, remains a vivid memory in Gyldensted’s mind. Gyldensted recalls how she already had the answers she needed for the story and was wrapping up the conversation when the comment came. She asked what Jacks meant, to which she replied that there were multiple things she had learned through her homelessness: that she was stronger and more resilient than she ever imagined, that her confidence had grown, and that there are people everywhere who are willing to help.

Gyldensted reflects: “I saw her as a victim, and that shaped the kinds of questions I asked her. But now that she refused to be a victim, I was forced to ask different kinds of questions.”

Thus began Gyldensted’s journey, which culminated in the book ‘From Mirrors to Movers’. In it Gyldensted describes constructive journalism as “exploring possibilities.” “Constructive journalism examines dilemmas from all angles and suggests solutions. It does not ignore or downplay problems; instead, it focuses on how these problems can be solved.”

It’s possible to critique power through other pathways than only negative scrutiny.

According to Gyldensted journalists mistakenly see themselves as mirrors, merely reflecting what happens in society. She points out that journalists do, in fact, influence society through their stories: in their style of reporting, framing of topics, and choice of sources. These stories often shape public opinion and even political decision-making. And if the public only ever hears about problems, it becomes nearly impossible to envision solutions.

According to Gyldensted, constructive journalism does not need to come at the cost of hard-hitting reporting that holds power to account. Rather, it can do exactly that, just a bit differently. “It’s possible to critique power through other pathways than only negative scrutiny.”

Gyldensted addresses this topic nearly every day in her work as a trainer and advocate for constructive journalism, yet she remains as genuinely engaged as if she were just starting out. Her approach to journalism mirrors her character: open, constructive, and willing to examine things critically.

And although the surroundings were anything but – Gyldensted happened to be in a Copenhagen indoor mall during our video call- the conversation we had was an inspiring one.

What does constructive journalism add to the journalistic toolkit?

We’ve had a lot of back and forth in the community on this question. One area we all agree on is finding alternative ways to hold power accountable. For instance, asking: “Will you solve this? Here is someone doing positive work. Will you steer in that direction? Why or why not?” Another shared focus is on representing the world more accurately, which opens up many paths and methods that could be applied.

I know that’s a broad answer, but I’m actually trying to be precise. If I said it’s only a solutions approach, a style of interviewing, or a depolarizing technique, that would just be a fraction of the truth. Those are just a few techniques being used, but there are many more.

The German investigative reporting non-profit Correctiv, for example, are pioneering participative investigation methods like involving audiences in their investigations. They share their knowledge with people and ask them for input, also on solutions and paths forward concerning the issue they are investigating.

In the Netherlands, De Correspondent adopts a similar approach of co-creation and communication with audiences. They also share the learning curve: the journalists are transparent about what they know and what they don’t know.

So constructive journalism can involve a range of techniques and methods. What role does solutions journalism —reporting on solutions to problems—play in all this?

The Solutions Journalism Network, one of the main proponents, has a very systematic method. They have this rigor because, early on, they faced a lot of skepticism. They needed a watertight method to avoid being delegitimized by [journalistic] peers. Now, more than ten years later, it’s less controversial.

Sometimes I feel the strictness can discourage new thinkers from entering the field, as they think they need to follow twenty steps to qualify as solutions journalism. Personally, I prefer to see it more as a mindset. I believe individual journalists are equally equipped to develop their own constructive methods, just as those of us active in the field are.

Would that also be your message to anyone aspiring a more constructive form of journalism?

Yes, I would encourage journalists to think creatively about how to add elements that uncover things we currently overlook. Don’t be afraid to try your own methods or ideas. As long as we share the overall goal of asking ourselves: How can we portray the world more accurately? What’s missing here? How can we break the pattern of one-way communication and co-create more? And how can we keep power accountable through methods other than just negative scrutiny? If you ask yourself these questions, I’m sure you’ll find ways to create new methods.

In your book, you describe how journalists don’t just reflect the world but actively shape it through their storytelling. How do you think journalists should cope with the tension between being perceived as neutral and objective and the impossibility of this?

In From Mirrors to Movers, I argue that everything we as journalists put out into the world will influence it in some way; it will move something. We should be aware of this responsibility: if we are moving things, in what directions are we moving them? I’ve received a lot of pushback for pointing this out, perhaps because it gives journalists a much bigger responsibility than we have been able or willing to take on.

However, I think it’s much more authentic and trustworthy to share with your audiences what your position is, because then they’re able to assess you in a much more transparent way than when we claim neutrality, but aren’t really neutral.

So, transparency is the answer?

Yes, I personally think so. And I also think it’s a depolarizing approach, because if you don’t hide who you are and show that you are aware of your biases, you’ll reach a larger audience beyond those who already agree with you. People value transparency and honesty.

We ended the call by comparing notes about where to find information on lobbying activities in the Netherlands and Denmark. Both countries are less than transparent about this issue, so the topic would make for a great cross-border exposé, we speculated.

After all, old habits die hard.

Draag bij aan dit en ander onderzoek van ons, via een eenmalige of maandelijkse donatie aan onze (ANBI) stichting.

2100

Hoe ziet onze samenleving eruit in 2100? Overal ter wereld worden al oplossingen bedacht en toegepast voor grote maatschappelijke problemen. Oplossingsgerichte journalistiek richt zich op het vertellen van deze verhalen: wat werkt goed, wat werkt minder, en waarom. Dit gebeurt zorgvuldig, met behoud van journalistieke waarden, en heeft als doel om mensen te inspireren en te laten zien wat mogelijk is.

Open dit dossier

 

Beeld: Cathrine Gyldensted (Wikimedia) en Ocean Sunset Mirror (Pixabay)

We delen niet alleen onze grote bevindingen, maar ook tussentijdse updates over de voortgang van onze onderzoeksprojecten. Deze update is onderdeel van het dossier 2100.

“Maar er is ook iets dat ik heb geleerd.” Het was deze korte zin, uitgesproken door een dakloze vrouw tijdens een interview in de nasleep van de financiële crisis van 2008, die een keerpunt betekende voor journalist Cathrine Gyldensted. Haar onvrede over de journalistiek, die zich in de loop van haar carrière als verslaggever, onderzoeksjournalist en presentator langzaam had opgebouwd, bereikte een hoogtepunt. Het was tijd voor een nieuwe benadering.

Gyldensted wilde stoppen met enkel problemen aan te kaarten en als een waakhond naar de machthebbers te kijken. Samen met Karen McIntyre, assistent-professor aan de Universiteit van Oregon, ontwikkelde ze daarom het concept van constructieve journalistiek. Dit is een manier — of eigenlijk vele manieren — om het volledige verhaal te vertellen: niet alleen het slechte, maar ook het goede; het probleem en de reactie op het probleem

Meer dan een spiegel

Het interview met de dakloze vrouw, haar naam was Bonnie Jacks, staat Gyldensted nog altijd helder voor de geest. Ze herinnert zich nog goed hoe ze het gesprek eigenlijk al wilde afronden – ze had al de quotes voor haar item – toen Jacks haar opmerking maakte. Gyldensted vroeg wat Jacks dan had geleerd, waarop zij antwoordde dat ze sterker bleek te zijn dan ze zich ooit had kunnen voorstellen, dat haar zelfvertrouwen was gegroeid, en dat ze overal mensen had ontmoet die bereid waren om haar te helpen. 

Achteraf besefte Gyldensted dat ze Jacks alleen maar als slachtoffer had gezien en dat dat bepaalde welke vragen ze stelde. Nu Jacks weigerde zich slachtoffer te voelen, moest ze andere vragen stellen.

Zo begon Gyldensted’s zoektocht, die uiteindelijk leidde tot het boek From Mirrors to Movers. Hierin beschrijft ze constructieve journalistiek als “het verkennen van mogelijkheden”. “Constructieve journalistiek bekijkt problemen van alle kanten en biedt ruimte aan oplossingen. Het negeert of bagatelliseert problemen niet, én ze richt zich op hoe deze problemen kunnen worden opgelost.”

Je kunt de macht op meer manieren controleren dan alleen als waakhond

Volgens Gyldensted hebben journalisten ten onrechte het idee dat ze spiegels zijn die de werkelijkheid slechts weerkaatsen. In werkelijkheid geven hun verhalen de samenleving juist mede vorm: door hun stijl, de manier waarop ze het onderwerp framen, en de keuze van bronnen. Deze verhalen vormen vaak de basis van de publieke opinie en zelfs de politieke besluitvorming. En als mensen in die verhalen alleen maar over problemen horen, wordt het bijna onmogelijk om oplossingen te zien.

Constructieve journalistiek hoeft volgens Gyldensted niet ten koste te gaan van de kritische controle op de macht. Het kan namelijk precies dat doen, maar dan op een iets andere manier. Je kunt volgens Gyldensted namelijk de macht op meer manieren controleren dan alleen als waakhond.

Gyldensted werkt al jaren dag in dag uit als trainer en pleitbezorger voor constructieve journalistiek, maar haar enthousiasme voor het onderwerp heeft er niet onder geleden. Ze komt over als een open, betrokken en kritische onderzoeker.  En hoewel onze omgeving niet bepaald inspirerend was — Gyldensted zat tijdens ons videogesprek in een winkelcentrum in Kopenhagen — was ons gesprek dat zeker.

Wat voegt constructieve journalistiek toe aan de journalistieke gereedschapskist?

‘In onze gemeenschap van constructieve journalisten hebben we veel gesproken over deze vraag. Eén element waar we het allemaal over eens zijn, is het vinden van alternatieve manieren om de macht ter verantwoording te roepen. Bijvoorbeeld door aan de politiek te vragen: “Gaat u dit oplossen? Hier is iemand met dit voorstel, gaan jullie in die richting sturen? Waarom wel of niet?” 

Een ander gedeeld aandachtspunt is om de wereld nauwkeuriger weer te geven. Dit opent de weg naar vele verschillende manieren en methoden om constructieve journalistiek toe te passen  Ik weet dat dit een heel breed antwoord is, maar ik probeer eigenlijk precies te zijn. Als ik zou zeggen dat het alleen een oplossingsgerichte benadering is, een interviewstijl, of een depolarisatie-techniek, dan zou dat onvolledig zijn.

De Duitse onderzoeksjournalistieke non-profit Correctiv, bijvoorbeeld, is pionier op het gebied van participatieve onderzoeksmethoden, waarbij ze het publiek betrekken bij hun onderzoeken. Ze delen hun kennis met mensen en vragen hen om input, ook over oplossingen en mogelijke vervolgstappen betreffende het onderzochte probleem. 

In Nederland hanteert De Correspondent een soortgelijke aanpak van co-creatie en communicatie met het publiek. Ze delen ook hun leerproces: de journalisten zijn transparant over wat ze weten en wat ze niet weten.’

Welke rol speelt oplossingsgerichte journalistiek — het rapporteren over oplossingen voor problemen — in dit alles?

‘Het Solutions Journalism Network, een van de belangrijkste proponenten van deze methode, heeft een zeer systematische aanpak. Deze strengheid was nodig omdat ze in het begin met veel scepsis te maken hadden. Het moest waterdicht zijn omdat ze anders niet serieus zouden worden genomen door hun collega’s 

Nu, meer dan tien jaar later, is het minder controversieel en lijkt deze strengheid soms ontmoedigend te werken. Nieuwkomers denken dat ze eerst twintig stappen moeten volgen om als ‘oplossingsjournalistiek’ te kwalificeren. 

Persoonlijk zie ik het daarom liever als een mindset. Ik geloof dat individuele journalisten net zo goed hun eigen constructieve elementen kunnen ontwikkelen, als mensen zoals ik die hier dagelijks mee bezig zijn.’

Zou dat ook je boodschap zijn aan iedereen die streeft naar een meer constructieve vorm van journalistiek?

‘Ja, ik zou journalisten willen aanmoedigen om hier creatief over na te denken. Wees niet bang om je eigen methoden of ideeën uit te proberen. Zolang we het doel delen van het beantwoorden van de vraag: hoe kunnen we de wereld nauwkeuriger weergeven? Wat missen we? Hoe kunnen we het patroon van eenzijdige communicatie doorbreken en meer gezamenlijk creëren? En hoe kunnen we de macht ter verantwoording roepen door andere methoden dan alleen negatieve controle? Als je jezelf deze vragen stelt, ben ik ervan overtuigd dat er van alles mogelijk is.’

In je boek beschrijf je hoe journalisten de wereld niet alleen weerspiegelen, maar ook actief vormgeven met hun verhalen. Hoe denkt u dat journalisten om moeten gaan met de spanning tussen de verwachting dat ze neutraal en objectief zijn en de onmogelijkheid hiervan?

‘In From Mirrors to Movers stel ik dat alles wat wij als journalisten de wereld in sturen haar op de een of andere manier zal beïnvloeden. Het zal iets in beweging zetten. We moeten ons bewust zijn van deze verantwoordelijkheid: als we dingen in beweging zetten, in welke richting doen we dat dan? 

Ik heb hier veel kritiek op gekregen, misschien omdat het journalisten een veel grotere verantwoordelijkheid geeft dan we bereid zijn te dragen. Toch denk ik dat het veel authentieker en betrouwbaarder is om met je publiek te delen wat je positie is. Dat is veel transparanter dan wanneer we neutraliteit claimen, maar niet echt neutraal zijn.’

Dus transparantie is het antwoord?

‘Ja, dat denk ik persoonlijk wel. En ik denk ook dat het een aanpak is die depolariseert. Je bereikt een groter publiek door niet te verbergen wie je bent en te laten zien dat je je bewust bent van je eigen vooroordelen. Mensen waarderen transparantie en eerlijkheid.’

We beëindigden het gesprek door onze kennis te delen over waar informatie te vinden is over lobbyactiviteiten in Nederland en Denemarken. Beide landen zijn niet erg transparant op dit gebied, dus een onderzoek naar dit onderwerp zou zeer de moeite waard zijn.

Oude gewoontes slijten blijkbaar moeilijk.

Draag bij aan dit en ander onderzoek van ons, via een eenmalige of maandelijkse donatie aan onze (ANBI) stichting.

2100

Hoe ziet onze samenleving eruit in 2100? Overal ter wereld worden al oplossingen bedacht en toegepast voor grote maatschappelijke problemen. Oplossingsgerichte journalistiek richt zich op het vertellen van deze verhalen: wat werkt goed, wat werkt minder, en waarom. Dit gebeurt zorgvuldig, met behoud van journalistieke waarden, en heeft als doel om mensen te inspireren en te laten zien wat mogelijk is.

Open dit dossier

 

08/10/2024

Beeld: Pixabay

We delen niet alleen onze grote bevindingen, maar ook tussentijdse updates over de voortgang van onze onderzoeksprojecten. Deze update is onderdeel van het dossier Klimaatdromers.

In 2020 onthulde Platform Authentieke Journalistiek de geldstromen van Nederlandse olie-, staal- en chemiebedrijven richting Frits Böttcher. Deze voormalige scheikundeprofessor ontpopte zich in de jaren negentig als een uitgesproken ontkenner van klimaatverandering en verzette zich tegen wat hij zag als een “heksenjacht” op CO2. “Ik slaagde erin de wetenschappelijke oppositie tegen de CO2-hetze te coördineren”, zo schreef hij in 1996 in een brief aan een lobbygroep voor olieraffinaderijen. Zijn persoonlijk archief bevatte het bewijs dat hij tussen 1990 en 1998 financiering ontving van ongeveer vijfentwintig bedrijven, waaronder Shell, DSM, Hoogovens (nu Tata Steel) en AkzoNobel.

De inspanningen van Böttcher zijn een voorbeeld van wat onderzoekers nu “klimaatobstructie” noemen. Het zijn alle manieren waarop verschillende spelers in de samenleving zinvolle klimaatactie blokkeren of vertragen, bijvoorbeeld door gerichte lobbypraktijken, of door greenwashing, of regelrechte desinformatiecampagnes.

Dit is niet iets van vroeger, maar vandaag nog springlevend. Terwijl klimaatverandering steeds hoger op de agenda van regeringen over de hele wereld belandde, blijven bedrijven, organisaties en individuen zich fel verzetten tegen effectief klimaatbeleid. Van de Nederlandse klimaatsceptische organisatie Clintel, dat onlangs haar vijfjarig jubileum vierde (zie ons verslag hier), tot oliebedrijf Shell wiens winsten in afgelopen jaren nog steeds naar klimaatsceptische organisaties bleven stromen (zie deze onthulling door DeSmog hier).

En terwijl sceptici oude drogredenen blijven herhalen, zoals dat CO2 goed is voor planten, circuleren er inmiddels ook allerlei nieuwe verhalen online die klimaatbeleid in twijfel trekken: van het idee dat klimaatverandering wel bestaat maar niet schadelijk is, tot het argument dat klimaatbeleid er vooral op is gericht om overheidscontrole over burgers te vergroten.

Ondertussen blijven fossiele energiebedrijven zich groener voordoen dan ze werkelijk zijn (greenwashing), bestaan er zorgen over de draaideur tussen oliebedrijven en politiek, en lijken grote bedrijven klimaatbeleid ook met juridische wapens te bestrijden.

Daarom lanceren wij dit dossier: Klimaatdromers. We onderzoeken en verklaren verschillende vormen van klimaatobstructie in Nederland en daarbuiten, de gevolgen ervan en de mogelijke oplossingen.

Wat is het plan?

In dit onderzoek maken we gebruik van de onderzoeksmethoden die Platform Authentieke Journalistiek in de loop der jaren heeft ontwikkeld. Het doorzoeken van archiefmateriaal, zowel online als offline, het interviewen van experts, beleidsmakers en klokkenluiders, het indienen van Wob-verzoeken, of het analyseren van openbaar beschikbare gegevens uit financiële rapporten of sociale media.

We werken daarbij samen met mediapartners en onderzoekers binnen ons netwerk, inclusief het onlangs opgerichte Climate Obstruction NL: een Nederlands netwerk waarbinnen onderzoekers uit de wetenschap, journalistiek en ngo-sector kennis delen over klimaatobstructie (ons eigen Klimaatdromers-teamlid Alexander Beunder is tevens mede-initiatiefnemer en onbezoldigd lid van dit netwerk).

We publiceren onze grootste resultaten, zoals voorheen, via andere media.

Deze keer doen we echter ook iets extra’s: we informeren jullie, onze volgers, over de voortgang van ons onderzoek en nodigen je uit om mee te denken over de koers. Via onze nieuwsbrief, korte artikelen, podcasts of video’s op onze website, live events of andere opties waar we nog niet aan gedacht hebben, houden we je zoveel mogelijk op de hoogte over de voortgang van ons onderzoek.

Zo delen we meer details dan je van ons gewend bent en hopen we jullie betrokkenheid bij ons onderzoek te vergroten, vanuit de verwachting dat dit de kwaliteit van ons werk alleen maar kan verbeteren.

Kortom: doe mee!

Heb je ideeën, tips of persoonlijke ervaringen die je wilt delen in verband met klimaatobstructie? Stuur ons een bericht via alexander@momusmedia.nl of nina@momusmedia.nl.

Wil je op de hoogte blijven van het Klimaatdromers dossier? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief, volg ons op social media (zie de nieuwsbrief en social media knoppen onderaan onze website) en volg de updates over dit dossier via deze pagina: momusmedia.nl/klimaatdromers.

Draag bij aan dit en ander onderzoek van ons, via een eenmalige of maandelijkse donatie aan onze (ANBI) stichting.

Klimaatdromers

In het Klimaatdromers dossier onderzoeken we hoe klimaatobstructie plaatsvindt in Nederland en daarbuiten, oftewel alles dat klimaatbeleid tegen houdt of vertraagt: klimaatdesinformatie, lobbypraktijken, de draaideur tussen oliebedrijven en politiek of misleidende vormen van greenwashing. Met een kritische, maar ook oplossingsgerichte blik.

Open dit dossier