Een verenigde massa is niet te verslaan. Maar in plaats van verenigd zijn we als mensen juist verdeeld op de belangrijkste thema’s van deze tijd. Daarom start 2100 met de vraag: hoe mobiliseer je mensen achter een gedeeld belang? Het belang dat de massa toch echt met elkaar deelt: een rechtvaardige en effectieve aanpak van de klimaatcrisis.

Aan het einde van dit jaar (12 december 2025) is het precies tien jaar geleden dat het klimaatakkoord van Parijs is afgesloten. In de tussentijd is de hoeveelheid broeikasgassen die we uitstoten toegenomen in plaats van afgenomen en de temperatuur van de aarde alleen maar gestegen. De VN toont dan ook aan dat we totaal niet op koers liggen om de Parijsdoelen te halen. We zijn de 1,5 graad opwarming van de aarde gepasseerd en hebben daarnaast vijf andere kritieke grenzen voor een leefbare planeet overschreden (biodiversiteit, ontbossing, waterschaarste, stikstof en te hoge uitstoot van giftige stoffen). Terwijl het alle hens aan dek is, trekt Trump de VS terug uit het klimaatakkoord van Parijs.

Dit is een trieste opsomming, die ons linksom of rechtsom (pun intended) allemaal aangaat. Niemand wil overstromingen, stormen en bijzonder hete of droge periodes. En we worden allemaal geraakt door een tekort aan drinkwater en voedsel, meer kans op kanker door vervuilende industrieën en miljoenen klimaatdoden per jaar door luchtvervuiling van fossiele brandstoffen.

Onrecht in klimaatbeleid: oplossen of misbruiken?

Zowel in de klimaatcrisis als klimaatbeleid schuilt veel onrecht. Sommige groepen Nederlanders (en sommige groepen in de wereld) worden extra hard geraakt. Waar de een de kachel amper durft aan te zetten uit angst voor de energierekening, kan de ander geld verdienen met zonnepanelen die met subsidie zijn aangeschaft.

Toch is het framen van het klimaat als elitehobby ernstig misleidend. Het is namelijk geen natuurwet dat de kosten, consequenties en voordelen van klimaatbeleid oneerlijk zijn verdeeld. Dat is een gevolg van de beleidskeuzes die worden gemaakt. De Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid WRR noemt klimaatbeleid dan ook een verdelingsvraagstuk. Klimaatbeleid kost geld en het is belangrijk om te bepalen hoe je die kosten verdeelt.

Het is geen natuurwet dat de kosten, consequenties en voordelen van klimaatbeleid oneerlijk zijn verdeeld.

Op zoek naar collectiviteit

Ondertussen is de verdeeldheid echter wel gezaaid. Het grootste struikelblok voor het tegengaan van de klimaatcrisis is op dit moment institutionele en sociaal-maatschappelijke verandering. En voor die verandering is juist collectiviteit nodig in plaats van verdeeldheid.

Verschillende bewegingen proberen mensen daarom te verenigen achter het klimaatvraagstuk. Klassieke NGO’s als Greenpeace en Milieudefensie, maar ook bewegingen als Extinction Rebellion, Stichting Klimaatgesprekken, Groen Pensioen, Energie van Rotterdam, Fossielvrij NL en Frisse Wind.

De komende maanden gaan we verschillende van deze aanpakken onderzoeken. Hoe worden ze ontvangen en ervaren door hun doelgroepen? Zijn ze succesvol? Wat zijn de beperkingen en wat werkt wanneer, en waarom? En wat kunnen we vanuit de wetenschap leren over het mobiliseren van mensen achter een gedeeld belang?

Denk mee!

In de volgende update laten we weten waar we ons onderzoek mee starten. Welke initiatieven om mensen te mobiliseren voor klimaatactie springen er voor jou bovenuit? Zijn er onderzoeken die we echt mee moeten nemen? Of mensen die we sowieso moeten interviewen? We horen het graag! Laat het ons weten door te mailen.

Team 2100 groeit

Tim de Jong komt het 2100 team versterken. Tim is gedragswetenschapper en journalist en onderzocht de afgelopen jaren voor Vrij Nederland oplossingen die ons richting een duurzamere samenleving brengen.