❚ In het kort:
Een ruime meerderheid van de mensen (nationaal en internationaal) maakt zich zorgen over het klimaat. Toch denken veel mensen dat dit juist een minderheid is. Dit scheve beeld (‘valse sociale realiteit’ of ‘pluralistic ignorance’) staat verandering in de weg.

❚ Datum van notitie:
31 maart 2025

❚ Dossier:
Mobiliseer: hoe mobiliseer je mensen achter het gedeelde belang van een rechtvaardige en effectieve aanpak van de klimaatcrisis?

❚ Auteur:
Tim de Jong

❚ Bronnen:
Een wetenschappelijke studie uit Nature, een interview met hoogleraar Jan Willem Bolderdijk en onderzoek van de Europese Commissie.

❚ Notitie:
Drie van de vier volwassen Nederlanders maken zich zorgen om het klimaat. Negen van de tien Europeanen vindt het belangrijk om het milieu te beschermen. En zeven van de tien Nederlanders vinden dat Shell door de rechter verplicht moet worden om haar CO2-uitstoot met 45 procent te verlagen.

Toch lopen veel mensen rond met het idee dat slechts een kleine groep zich zorgen maakt over het klimaat. Dit scheve beeld wordt in de psychologie valse sociale realiteit genoemd of pluralistic ignorance. En het komt in allerlei onderzoeken terug:

• Een studie onder 130.000 mensen uit 125 landen laat zien dat 89% van de mensen wereldwijd strenger klimaatbeleid wil. In al deze landen onderschatten mensen hoeveel landgenoten het met hen eens zijn. Zo is 69% van de mensen wereldwijd bereid om 1% van hun inkomen in te leveren om klimaatverandering tegen te gaan. Toch denken mensen gemiddeld genomen dat 43% van hun landgenoten hier ook toe bereid zijn.
• 66-80% van de Noord-Amerikanen steunen strenge klimaatmaatregelen, maar denken dat maar 37-43 procent van hun landgenoten die maatregelen ook steunt.
• 55 procent van de Nederlanders ziet zichzelf als ‘zeer begaan’ met de natuur en het milieu, terwijl ze denken dat 21 procent van hun landgenoten net zo begaan is met de natuur.
• Ook een significant deel van de achterban van partijen die tegen (extra) klimaatmaatregelen zijn, de PVV en de BBB, maakt zich ‘enige’ tot ‘veel’ zorgen te maken over klimaatverandering: 33% van de PVV en 49% van de BBB.

Psycholoog Jan Willem Bolderdijk legt uit dat dit scheve beeld een omslag naar een duurzame samenleving in de weg staat. Voor maatschappelijke verandering is het belangrijk dat overheden en grote bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen en er nieuwe wetten en regels komen. Maar de geschiedenis leert dat overheden, politici en bedrijven de maatschappij meestal volgen. Verandering ontstaat daarom volgens Bolderdijk door druk die vanuit de maatschappij op overheden en bedrijven komt. Tegelijk laat psychologisch onderzoek zien dat mensen zich eerder uitspreken als ze weten dat een grote groep het met ze eens is. Zolang mensen denken dat ze met hun klimaatzorgen tot een minderheid behoren, terwijl ze in werkelijkheid tot een meerderheid behoren, zullen ze minder uitgesproken zijn en dus ook minder druk uitoefenen op overheden en bedrijven om op grote schaal te veranderen.