Raadsbrief over ‘Goede Buren’-beleid

Notitie

De gemeente Utrecht zoekt naar manieren om de zogenoemde leefbaarheid in wijken zoals Overvecht te verbeteren. Afgelopen jaren voerden de gemeente en woningbouwcorporaties experimenten uit met ‘Anders Toewijzen’: nieuwe bewoners van sociale huurwoningen selecteren op basis van hun motivatie om wat voor de buurt te betekenen (in plaats van selectie op inschrijftijd).

In deze brief, verstuurd op 13 februari 2025, stellen Utrechtse ambtenaren voor om dit beleid structureel in te voeren. Ook doen ze een voorstel om dit wettelijk mogelijk te maken. Raadsbrief Anders toewijzen van woningen_13 februari 2025 (pdf) (Gemeente Utrecht)

Welke onderbouwing geeft de gemeente Utrecht voor het ‘Anders Toewijzen’? En welke juridische aanpak stelt ze voor?

Spraakmakende quotes:

---

• ‘We zien steeds meer de noodzaak om een diverse samenstelling van wijkbewoners te beïnvloeden.’
• ‘Bewoners geven aan het gevoel te hebben gezien te worden en echt mee te kunnen en mogen doen. Een onderzoek naar gemengd wonen projecten in Utrecht van de Hogeschool Utrecht in samenwerking met de Tussenvoorziening onderschrijft dit.’

Lees de volledige alinea hier +‘Door de corporaties is in pilotprojecten brede ervaring opgedaan met het creëren van een meer diverse bewonerssamenstelling van mensen in een kwetsbare positie en draagkrachtige bewoners die expliciet aangeven wat te willen betekenen voor hun woonomgeving. Door dit in georganiseerd verband (gemengd wonen) te realiseren zijn bewoners vaker tevreden over hun woonomgeving en zijn onderlinge burenrelaties ontstaan. Bewoners geven aan het gevoel te hebben gezien te worden en echt mee te kunnen en mogen doen. Een onderzoek naar gemengd wonen projecten in Utrecht van de Hogeschool Utrecht in samenwerking met de Tussenvoorziening onderschrijft dit.’ Bron: Hogeschool Utrecht (2018). Ook Platform 31 toont in diverse publicaties aan dat gemengd wonen in georganiseerd verband zorgt voor fijne gemeenschappen die bijdragen aan behoeften van bewoners als rust, zelfvertrouwen, het leven op de rails zetten, basiszekerheid en een gevoel van eigenwaarde. Het Utrechtse gemengd wonen project Majella wordt daarbij als succesvoorbeeld aangehaald.’.

---

• ‘De uitdaging hierbij is dat gemeente en partners niet zomaar selectief woningen mogen toewijzen aan woningzoekenden die bij kunnen dragen aan de leefbaarheid in een complex of buurt. Op grond van de Wet Bijzondere Maatregelen Grootstedelijke problematiek (WBMGP) mag dit wel. Deze wet is echter niet onomstreden.[…] Als mensenrechtenstad willen we geen ongerechtvaardigd risico lopen op het schenden van deze rechten.’

Lees de volledige alinea hier +‘Op zoek naar de juiste instrumenten. Juridisch gezien is het toewijzen op deze wijze met een selectie van dragende bewoners op basis van motivatie niet eenvoudig. Al langer verkennen we – ook samen met het ministerie van VRO – hoe we anders toewijzen structureel en juridisch juist mogen toepassen in Utrecht. De uitdaging hierbij is dat gemeente en partners niet zomaar selectief woningen mogen toewijzen aan woningzoekenden die bij kunnen dragen aan de leefbaarheid in een complex of buurt. Op grond van de Wet Bijzondere Maatregelen Grootstedelijke problematiek (WBMGP) mag dit wel. Deze wet is echter niet onomstreden. Aan toepassing van de WBMGP kleeft het nadeel dat toewijzingscriteria niet mogen leiden tot een verboden onderscheid onder de Algemene Wet Gelijke Behandeling (AWGB). Er mag geen sprake zijn van oneigenlijk onderscheid waardoor bepaalde groepen anders behandeld worden in een gelijke situatie. Als mensenrechtenstad willen we geen ongerechtvaardigd risico lopen op het schenden van deze rechten.’.

---

Kortom: De gemeente schrijft dat onderzoeken van Platform 31 en de Hoge School Utrecht het succes van ‘Anders Toewijzen’ aantoont. Maar: de genoemde studies gaan niet over het toewijzen van gemotiveerde bewoners aan bestaande flats, maar over een andere woonvorm, namelijk ‘gemengd wonen’ (nieuwbouwprojecten waar mensen met en zonder hulpbehoefte doelbewust samen gehuisvest worden zoals ouderen, jongeren, vluchtelingen, of voormalig daklozen). Hierdoor lijkt het alsof ‘Anders Toewijzen’ een bewezen succesverhaal is, terwijl daarvoor in de brief geen bewijs wordt geleverd.

En: gemeente Utrecht wilt geen risico lopen in het schenden van mensenrechten, maar kiest voor een andere juridische route om in de praktijk hetzelfde te kunnen doen wat ze met de WBMGP wet omstreden noemt.